Ở cái hồi Hà Nội còn hiếm hoi máy điều hòa nhiệt độ, thì từ khoảng cuối Thu cho đến sau tết Nguyên Đán, hầu như mọi con phố đều hớn hở bước vào mùa cưới. Nói chung ngày ấy, ai cũng bần bạch. Gia đình cán bộ mà tới mùa cưới phải nhận chừng mươi cái thiếp mời ăn mặn cũng đáng kể là đại họa. Cưới hỏi vốn là một đại lễ, đã nằm sâu xa trong rườm rà tâm thức Việt. Nghi thức đã được nhiều bậc thức giả ghi lại tỷ mỷ trong nhiều chuyên khảo. Tên có vẻ Tầu thì nạp thái, nghênh hôn, vu quy. Có vẻ thuần ta thì sêu, dạm hỏi, lại quả. Những nhà cũ kỹ muốn giữ nếp xưa cứ theo đấy mà làm. Thế nhưng tục cổ vốn dĩ nhiêu khê nên cũng dần dần bỏ bớt.
Nhưng dù gì thì gì, cưới xin ở Hà Nội thời bao cấp cũng chưa bao giờ bỏ hẳn thói cũ. Đầu tiên vẫn là đi xem tháng tốt ngày lành. Hà Nội có nhiều thầy nhưng các thầy đều giống nhau vì đều có chung một quyển “lịch vạn sự” in lậu. Gia chủ lòng thành nhưng đôi khi phúc mỏng vớ phải ông thầy mắt kém tra nhầm dòng, giờ xin dâu bấm vào giờ hạ huyệt, vậy mà sau cưới bảy tám năm cô dâu chú rể vẫn chưa ly dị.
Ngày giờ được rồi thì in thiếp cưới. Cũng chẳng cứ phải hồng hoặc đỏ. Màu trắng nghĩa là sang trọng thanh tân. Màu vàng nghĩa là hoàng gia quý tộc. Kế đến là tổ chức ăn mặn nôm na là làm cỗ cưới, nghi lễ quan trọng bậc nhất trong thao tác cưới hỏi. Hồi bao cấp hầu hết mọi người đều thích làm ở nhà, có lẽ cũng bởi thói quen tiết kiệm. Triền miên hơn ba chục năm vất vả, khái niệm bốn bát sáu đĩa cũng linh tinh lắm. Truyền thống văn hoá ẩm thực lãng đãng chỉ còn đọng từng mẩu trong đầu các chú các bác. Tuỳ theo trí nhớ và sự tôn trọng miếng mình đã ăn, mỗi bậc trưởng thượng mỗi người mỗi ý. Có cuộc họp bàn tới hai ba giờ sáng, các cụ ngà ngà mất bình tĩnh sau hồi động khẩu đôi khi động thủ. Cô dâu chú rể ngồi chầu rìa tủi thân thút thít.
Ở tất cả các đám cưới lúc ấy, chủ hôn thường là một trung niên lợi khẩu. Văn sĩ là tốt, thi sĩ lại càng tốt. Lời vàng ý đẹp nhả ngọc phun châu. Khách ăn vừa ợ vì món nhiều béo vừa vỗ tay. Rồi một đoàn xe đẹp xuất hiện, đi đầu là xe “cô dâu”. Trong xe chú rể đi đón một mình ngồi cứng đơ, mặt không đỏ thì tái vì bị ép uống, đờ đẫn ôm bó hoa cưới. Ngoài xe trang trí những dây hoa hồng bạch, những nơ và thi thoảng mui xe có con búp bê ngây thơ ngồi, có lẽ là thông điệp của chú rể ngầm cho nhạc phụ nhạc mẫu hiểu các cụ đã là ông bà ngoại. Hầu như đám cưới nào cũng quay băng. Kịch bản sướt mướt kiểu phim Hàn ngày ấy đang thời thượng. Thủ tục đón dâu chừng hai chục phút, bố mẹ vợ thanh thản trút được của nợ, hoan hỉ tiễn nhà giai ra tận đầu ngõ. Bố vợ ôm chầm lấy ông mới thông gia, xúc động nói nhầm “cám ơn” thành “đội ơn”. Chú rể cô dâu mệt phều phào cũng cảm ơn khách, mồm chúm chím méo vì phải cười xã giao nhiều
Bây giờ nhiều nghi tiết cưới hỏi đã hơi khang khác. Cưới xin bất cần mùa, có thể quanh năm suốt tháng. Đại thể thì vẫn thế, kể cả đám của đại gia huyênh hoang làm ở khách sạn 5 sao. Cái khác dễ thấy nhất là vai trò của “tứ thân phụ mẫu”. Các cụ nộp “cheo” xong thì đừng có bàn nhiều, đại loại theo kiểu “con cái đặt đâu thì bố mẹ ngồi đấy”.
Nhưng dù gì thì gì, cưới xin ở Hà Nội thời bao cấp cũng chưa bao giờ bỏ hẳn thói cũ. Đầu tiên vẫn là đi xem tháng tốt ngày lành. Hà Nội có nhiều thầy nhưng các thầy đều giống nhau vì đều có chung một quyển “lịch vạn sự” in lậu. Gia chủ lòng thành nhưng đôi khi phúc mỏng vớ phải ông thầy mắt kém tra nhầm dòng, giờ xin dâu bấm vào giờ hạ huyệt, vậy mà sau cưới bảy tám năm cô dâu chú rể vẫn chưa ly dị.
Ngày giờ được rồi thì in thiếp cưới. Cũng chẳng cứ phải hồng hoặc đỏ. Màu trắng nghĩa là sang trọng thanh tân. Màu vàng nghĩa là hoàng gia quý tộc. Kế đến là tổ chức ăn mặn nôm na là làm cỗ cưới, nghi lễ quan trọng bậc nhất trong thao tác cưới hỏi. Hồi bao cấp hầu hết mọi người đều thích làm ở nhà, có lẽ cũng bởi thói quen tiết kiệm. Triền miên hơn ba chục năm vất vả, khái niệm bốn bát sáu đĩa cũng linh tinh lắm. Truyền thống văn hoá ẩm thực lãng đãng chỉ còn đọng từng mẩu trong đầu các chú các bác. Tuỳ theo trí nhớ và sự tôn trọng miếng mình đã ăn, mỗi bậc trưởng thượng mỗi người mỗi ý. Có cuộc họp bàn tới hai ba giờ sáng, các cụ ngà ngà mất bình tĩnh sau hồi động khẩu đôi khi động thủ. Cô dâu chú rể ngồi chầu rìa tủi thân thút thít.
Ở tất cả các đám cưới lúc ấy, chủ hôn thường là một trung niên lợi khẩu. Văn sĩ là tốt, thi sĩ lại càng tốt. Lời vàng ý đẹp nhả ngọc phun châu. Khách ăn vừa ợ vì món nhiều béo vừa vỗ tay. Rồi một đoàn xe đẹp xuất hiện, đi đầu là xe “cô dâu”. Trong xe chú rể đi đón một mình ngồi cứng đơ, mặt không đỏ thì tái vì bị ép uống, đờ đẫn ôm bó hoa cưới. Ngoài xe trang trí những dây hoa hồng bạch, những nơ và thi thoảng mui xe có con búp bê ngây thơ ngồi, có lẽ là thông điệp của chú rể ngầm cho nhạc phụ nhạc mẫu hiểu các cụ đã là ông bà ngoại. Hầu như đám cưới nào cũng quay băng. Kịch bản sướt mướt kiểu phim Hàn ngày ấy đang thời thượng. Thủ tục đón dâu chừng hai chục phút, bố mẹ vợ thanh thản trút được của nợ, hoan hỉ tiễn nhà giai ra tận đầu ngõ. Bố vợ ôm chầm lấy ông mới thông gia, xúc động nói nhầm “cám ơn” thành “đội ơn”. Chú rể cô dâu mệt phều phào cũng cảm ơn khách, mồm chúm chím méo vì phải cười xã giao nhiều
Bây giờ nhiều nghi tiết cưới hỏi đã hơi khang khác. Cưới xin bất cần mùa, có thể quanh năm suốt tháng. Đại thể thì vẫn thế, kể cả đám của đại gia huyênh hoang làm ở khách sạn 5 sao. Cái khác dễ thấy nhất là vai trò của “tứ thân phụ mẫu”. Các cụ nộp “cheo” xong thì đừng có bàn nhiều, đại loại theo kiểu “con cái đặt đâu thì bố mẹ ngồi đấy”.