Trong giai đoạn 20-60 tuổi, việc ăn 200-300 calo/ngày trong vài ngày không chỉ tốt cho vòng eo mà còn là khoản đầu tư cho sức khỏe ở tuổi 70.

Tôi đang thực hiện chế độ ăn kiêng 10 ngày có giám sát y tế, hứa hẹn sẽ giúp tôi giảm cân, đồng thời cũng giữ cho cơ thể thon gọn chống lại sự lão hóa. Tôi cũng đã được cảnh báo phải coi chừng ngày thứ 3, đó là lúc “những con quỷ” bắt đầu hoành hành.

Thật ra tôi cảm thấy hơi đói, nhưng điều này chẳng đáng ngạc nhiên khi trong 48 giờ qua, tôi chỉ dùng trà, nước trái cây và súp. Nhưng tôi đã tự đoán điều tệ hơn nhiều sau khi nghe lời cảnh bảo của vài người bạn từng trải qua quá trình Buchinger Wilhelmi. Họ nói thách thức thực sự trong việc từ bỏ thức ăn không chỉ là cơn đói đơn thuần. “Nhịn ăn không khó, cái khó nằm ở cảm xúc. Tôi thường dành cả ngày thứ 3 trong phòng và khóc”, một người nói. Người thứ hai lại kêu ca các tác dụng phụ về thể chất như đau đầu, lưỡi thô ráp và khô da, tất cả là do các chất độc trong cơ thể đang được đào thải. Nhìn chung thì tôi đồng ý, nó thật kinh khủng — không chỉ đói mà còn cảm thấy buồn bã, đau nhức và kiệt sức, tôi cứ ở lỳ trên giường và trằn trọc. Tuy nhiên, một người khác kể rằng đến ngày thứ 3 thì “thói gian lận” sẽ bộc phát. Cô ấy nghe nói mọi người thường lén ra ngoài phòng khám bằng cổng sau và đi vào thị trấn gần đó để bù lại sự khó chịu đang gặm nhấm.

Thay vào đó, tôi cảm thấy khá ổn.

Tôi không gặp vấn đề gì về thể chất. Mỗi chiều, tôi bơi 50 vòng trong hồ bơi tại spa Buchinger Wilhelmi và lý do duy nhất làm tôi chảy nước mắt chỉ là phấn hoa. Tôi nhớ cảm giác nhai, dĩ nhiên rồi, và cũng chẳng thích thú gì các thực đơn món súp: đó là vị củ cải gợi nhớ về sự bần cùng trong các tác phẩm mà Dicken mô tả trong khi súp cà chua vị lại rất thanh và ngon miệng. Nhưng tôi đã không “gian lận”, kể cả sáng hôm qua có lang thang vào thị trấn để tự “dỗ dành” bản thân bằng mùi xúc xích. Hít một hơi thật sâu – chắc chắn là ngon rồi, nhưng tôi vui khi được ăn bằng mắt.

Tôi không biết mình quá rạch ròi để không bị thao túng bởi suy nghĩ bên trong, hay là một người may mắn khi có thể dễ dàng chuyển từ việc ăn ba bữa một ngày sang chế độ nhịn ăn không hoàn toàn như kiểu Thiền định mà không gặp phải bất cứ khó khăn nào về mặt thể chất hay cảm xúc. Tôi đã đạt ngưỡng chỉ tiêu thụ 200 calo một ngày, khi đó cơ thể thiếu năng lượng sẽ bị ép phải hoạt động hết công suất. Quá trình trao đổi chất buộc phải làm việc với cường độ cao hơn để tạo ra đủ năng lượng, và điều này cho tôi trải nghiệm một cấp độ mới về thể chất và tinh thần. Thực tế thì thử thách duy nhất với tôi là giấc ngủ. Tôi thường rất dễ ngủ và có thể ngủ ở bất cứ đâu, vì thế thật kỳ lạ khi thấy mình khỏe khoắn chỉ với các quãng nghỉ ngơi sâu cùng sự tỉnh táo lạ thường. Tuy nhiên, tôi cũng cảm thông với những người luôn miệng than thở ở “feeding salon” – nơi chúng tôi trú ngụ vào những bữa không được phép ăn.

Tôi gặp những người nhịn ăn đến từ khắp nơi trên thế giới vào ngày đầu tiên ở đây, trong bữa tiệc chào mừng diễn ra tại Buchinger Wilhelmi, nơi bờ hồ Constance của Đức, bên kia biên giới Thụy Sĩ. Có vài người đến đây lần đầu tiên giống tôi như một cặp vợ chồng to béo người Ả Rập Xê Út chừng 50 tuổi dự định ở lại trong 3 tuần, hay hai người đàn ông trung niên dân tài chính, thường đi du lịch cùng nhau hàng năm và không mang theo gia đình. Còn lại, hầu hết ở đây là những người ăn kiêng chuyên nghiệp và đã theo phương pháp Buchinger Wilhelmi vài lần trước đó.

Điển hình là một nhà điêu khắc người Pháp đã trở lại đây lần thứ 7. Ông ấy đã trở thành “kẻ sùng đạo” sau khi giảm được 18kg vào lần đầu tiên đến đây. Cao gầy, khoảng cuối tuổi 60 hoặc hơn, ông ấy cho biết việc trở lại đây như một nỗ lực chống lại sự lão hóa. Ngoài cơ hội giảm cân thì chính lời hứa hẹn khó nắm bắt này là nền tảng phát triển của Buchinger Wilhelmi.

Đây không phải là một nơi giảm cân thông thường. Hãy quên đi các bài tập nâng cơ mặt và các lớp thể dục – việc nhịn ăn mà Buchinger Wilhelmi tuyên bố sẽ mang lại một thân hình thon gọn và vẻ ngoài trẻ mãi không già, hay ít nhất là một thứ gần giống vậy. Các nhân viên giải thích rằng nhịn ăn giúp bảo vệ cơ thể trước sự lão hóa. Tuy thế, mục đích của việc này không chỉ là kéo dài tuổi thọ mà còn để cải thiện chất lượng cuộc sống. Hoạt động của phòng khám này nhằm giải quyết câu hỏi: Làm sao để đảm bảo bộ não và cơ thể của chúng ta luôn ở trạng thái tốt nhất trong suốt cuộc đời?

Buchinger Wilhelmi khẳng định việc cắt giảm mức năng lượng hàng ngày sẽ kích hoạt sự trao đổi chất của cơ thể. Khi thiếu hụt năng lượng, quá trình trao đổi chất sẽ dựa vào xeton – hợp chất hữu cơ được tạo ra khi gan đốt cháy chất béo, vào lúc cơ thể ở trong trạng thái ketosis (quá trình trao đổi chất tự nhiên), sau ít nhất 10-12 tiếng nhịn ăn. Khi ở trạng thái này, cơ thể bắt đầu “sửa chữa” và tái “khởi động”, đồng thời loại bỏ các yếu tố có hại tiềm ẩn. Theo chủ sở hữu phòng khám, trong giai đoạn 20-60 tuổi, việc ăn 200-300 calo/ngày trong vài ngày không chỉ tốt cho vòng eo mà còn là khoản đầu tư cho sức khỏe ở tuổi 70.

Sau bữa trưa, bạn sẽ nằm trên giường với phần băng quấn như tã em bé được gắn với một bình nước nóng ép chặt vào gan.

Tại Buchinger Wilhelmi bạn sẽ không thấy khó nhọc gì cả. Nơi này giống một khách sạn 5 sao hơn là một viện điều dưỡng truyền thống. Nằm rải rác giữa những tòa nhà cao tầng trên một ngọn đồi dốc, các phòng được trang trí với tông màu trầm, đồ nội thất hiện đại và trang nhã. Một trong những nhân viên lễ tân ở đây là cựu nhân viên của Khách sạn Ritz Carlton ở New York với chiếc ghim cài áo của Les Clefs d’Or đầy tự hào, chứng nhận đội ngũ nhân viên hướng dẫn ưu tú. Có một salon làm tóc nhưng không có spa kiểu khách sạn xa xỉ thông thường. Thay vào đó, phòng khám cung cấp hai khu phức hợp y tế chính, nơi các bác sĩ và y tá thực hiện các buổi kiểm tra, cùng nhiều phòng điều trị nằm kín đáo trong các tòa nhà khác nhau, nơi du khách có thể đặt mọi dịch vụ từ nắn xương, massage shiatsu đến các nghi lễ như Chi Nei Tsang, một kiểu mát-xa bụng của Trung Quốc, để “vượt qua” khoảng thời gian phải nhịn ăn.

Nói tới thức ăn, ngoài hai bữa ăn chay ngon miệng và ít calo giúp hệ tiêu hóa của bạn dễ dàng bước vào và thoát ra trạng thái không hoạt động, còn lại bạn sẽ có rất ít đồ ăn. (Đừng nhầm lẫn ketosis do nhịn ăn gây ra với chế độ ăn ketogenic low-carb, nhiều chất béo). Bữa sáng có trà thảo mộc và một đĩa mật ong nhỏ, được khuyên chỉ nên ăn khi bạn thật sự cần chút năng lượng. Bữa trưa gồm nước ép trái cây tươi cùng trà thảo mộc để giảm lượng calo. Bữa tối là súp như đã nêu ở trên. Chút ít thức ăn nhỏ giọt đó khiến hệ thống tiêu hóa của tôi hoạt động hiệu quả, mặc dù y tá luôn có sẵn thuốc xổ để đề phòng. Y tá kiểm tra các chỉ số của tôi vào mỗi buổi sáng, nhắc uống ít nhất 6 lít nước mỗi ngày và thực hiện liệu pháp quấn nóng gan mỗi buổi chiều, một trong những điều kỳ lạ của quy trình Buchinger Wilhelmi: Sau bữa trưa, bạn sẽ nằm trên giường với phần băng quấn một bình nước nóng vào phần gan. Theo lý thuyết của phòng khám, việc này thúc đẩy quá trình sản xuất xeton của gan.

Người đã giúp đưa ra những giả thuyết này là bác sỹ Françoise Wilhelmi de Toledo. Bà đã từng là một khách hàng của phòng khám này khi ở độ tuổi 20 và ở lại đây kể từ dạo ấy. Sau khi kết hôn, bà trở thành Giám đốc y tế và hiện là Trưởng bộ phận nghiên cứu y khoa của phòng khám. Bà sống cùng con trai Leo Wilhelmi, người quản lý các hoạt động hàng ngày. Ở tuổi 66, bà tin rằng năng lượng tràn đầy và trí tuệ nhạy bén của mình là nhờ tuân thủ nhịn ăn trong nhiều thập kỷ, cả chế độ hàng ngày (trong 16 giờ liên tục) và đều đặn 2 lần mỗi năm khi tham gia chế độ 10 ngày trở lên của phòng khám. Toledo có sức lôi cuốn của một nhà truyền giáo, bà sinh ra ở Thụy Sĩ và nói trôi chảy tiếng Pháp, Anh và Đức. Bà khuyến khích việc nhịn ăn như một quá trình rèn luyện trao đổi chất và tập cho cơ thể cách sử dụng các nguồn năng lượng khác nhau để đạt được hiệu quả tốt nhất. Đói không phải là điều cần tránh, đó là một phản xạ bị lãng quên mà chúng ta cần phải học lại. Toledo rất vui khi khách hàng ở đây đồng đều cả nam và nữ, đây là một điều hiếm thấy đối với các spa thông thường. “Nhịn ăn không dễ, vì chúng tôi lấy đi mọi thứ bạn thích lúc đầu, vì thế đây là một thách thức và các đấng mày râu thích điều đó”, cô nói.

Thật vậy, người thành lập phòng khám này 100 năm trước là một người đàn ông: bác sĩ Otto Buchinger. Ông từng phải ngồi xe lăn vì bệnh viêm khớp nặng, cho đến khi nhịn ăn và chỉ uống nước trong gần 3 tuần theo đề nghị của bác sĩ. Kết quả là sau đó, ông tuyên bố mình đã có thể đi lại được. Buchinger đã biến niềm tin về khả năng chữa bệnh bằng cách hạn chế calo thành sứ mệnh của cuộc đời mình. Ông thành lập phòng khám này và các hậu duệ của ông vẫn tiếp quản đến tận ngày nay. Trong khoảng hai thập kỷ gần đây, khoa học truyền thống mới bắt đầu chú ý đến tiềm năng của việc hạn chế calo, và nam giới đang dần xem việc nhịn ăn như phương pháp tập luyện cuối cùng. Nói chung, có 2 cách tiếp cận phổ biến trong việc giảm thức ăn để mang lại lợi ích cho sức khỏe. Cách đầu tiên là nhịn ăn định kỳ, cắt giảm lượng calo trong một khoảng thời gian dài hàng năm. Cách thứ hai là nhịn ăn gián đoạn mỗi ngày hoặc mỗi tuần theo mô hình nhất định: nhịn 16 tiếng liên tục và ăn trong 8 tiếng còn lại (thường được gọi là phương pháp 16:8). Những người ủng hộ cho biết cả hai cách đều đưa cơ thể chuyển sang trạng thái ketosis như mong đợi.

Nhà báo kỳ cựu Peter Bowes của đài BBC, người thường xuyên nhịn ăn trong vai trò dẫn chương trình podcast Live Long and Master Aging, nói rằng trong thời gian nhịn ăn, cơ thể trải qua chế độ tự động “thanh tẩy”, giúp tái tạo các tế bào cũ hoặc bị hư hoại. Các nghiên cứu cho thấy rằng quá trình này – bắt nguồn từ các từ Hy Lạp có nghĩa là “tự mình” và “ăn” – thậm chí có thể dẫn đến việc hình thành các kết nối thần kinh mới trong bộ não. Bowes cho biết thêm: “Khi hệ thống miễn dịch của bạn bị thách thức, nó sẽ tự động loại bỏ các tế bào không được sử dụng đến và xây dựng một hệ thống miễn dịch mới, tái sinh các tế bào bạch cầu”.

Trạng thái tự động này có thể được xem như loại huyết thanh đã biến Steve Rogers gầy gò thành siêu chiến binh Captain America trong đời thực vậy. Theo Mark Mattson, một chuyên gia nổi tiếng thế giới về nhịn ăn và là giáo sư trợ giảng khoa học thần kinh tại Đại học Y khoa Johns Hopkins, chính phủ Mỹ thậm chí đã khám phá ra cách sử dụng phương pháp nhịn ăn gián đoạn để tăng hiệu quả hoạt động của đội biệt kích tinh nhuệ. Mattson cho biết các quan chức NASA và lực lượng không quân đã thảo luận với ông về việc sử dụng nghiên cứu này. “Nếu thiếu ăn, bạn cần phải tỉnh táo và có động lực hơn để tìm thức ăn — đó là lý do tại sao bạn thường cảm thấy buồn ngủ sau bữa ăn”. Ông đề xuất sử dụng phương pháp nhịn ăn gián đoạn như một công cụ tập luyện, chẳng hạn như dành ra hai ngày mỗi tuần và chỉ uống nước. Mattson đã tập trung nghiên cứu vào việc nhịn ăn gián đoạn và có linh cảm rằng nó hiệu quả hơn phương pháp nhịn ăn dài ngày mỗi năm một lần của Buchinger Wilhelmi, mặc dù ông nhận ra việc giảm calo dưới bất kỳ hình thức nào cũng đem lại lợi ích. Nghiên cứu của ông bao gồm các nghiên cứu lâm sàng về những cá nhân có nguy cơ suy giảm nhận thức do Alzheimer và các bệnh tương tự, trong đó ông phát hiện ra rằng những người ăn kiêng, bao gồm cả nhịn ăn, có trí nhớ và khả năng học tập được cải thiện trong vòng 2 tháng. Mattson cũng cho biết nhịn ăn gián đoạn cũng là một phương pháp đầy hứa hẹn trong điều trị ung thư.

Andrew Jenkinson, một bác sĩ phẫu thuật béo phì ở London, tác giả của cuốn “Vì sao chúng ta ăn (quá nhiều)”, không khuyến khích nhịn ăn dài hạn nhưng là người đề xuất phương pháp 16:8. “Ketogenesis có lẽ là cách tốt nhất để giảm cân, nhưng thật không may là nó rất khó duy trì. Dù thực hiện chế độ ăn kiêng nào để giảm cân thì nó cũng phải trở thành lối sống mới của bạn”, Jenkinson, người khuyến khích chế độ ăn kiêng low-carb cho biết. “Nhịn ăn trong một khoảng thời gian liên tục sẽ cải thiện phản ứng viêm trong thời gian ngắn, điều này giúp bạn suy nghĩ nhanh và rõ ràng hơn”.

Làm sao để bộ não và cơ thể của chúng ta luôn ở trạng thái tốt nhất trong suốt cuộc đời?

Các chuyên gia lại có nhận định khác nhau về thời gian để trạng thái tự động phát huy tác dụng từ việc nhịn ăn gián đoạn – ngay lập tức cho tới 12 tuần – nhưng để có kết quả tối ưu, Toledo khuyên bạn tập 5 ngày một tuần. Jenkinson cũng khuyên bạn nên thận trọng, vì sự chuyển hóa và trọng lượng cơ thể mỗi người là khác nhau. Có thể bạn sẽ thấy mình thay đổi khi tham gia chương trình nhưng sau đó lại trở về đúng vạch xuất phát. Mặc dù Toledo đã thực hiện những nghiên cứu kỹ lưỡng để xác định độ an toàn của các phác đồ sử dụng tại phòng khám, nhưng hiện không có bằng chứng nào về hiệu quả lâu dài của việc lưu trú. Tỷ lệ khách hàng trở lại cao cho thấy thực sự là rất khó để duy trì việc giảm cân như vậy. Và điều này cũng là minh chứng rõ ràng cho khả năng “truyền giáo” của Toledo tốt đến thế nào.

Tôi rất ấn tượng nhờ sự thay đổi hoàn toàn vào ngày thứ 10. Vào buổi kiểm tra cuối cùng với y tá, tôi đã giảm hơn 5kg và 5cm vòng eo. Trên hết, thời gian lưu trú ở đây đã thay đổi cách tôi ăn uống. Tôi thậm chí không thể ăn hết bữa ăn đầu tiên với thức ăn đặc, bữa nhẹ sau bữa sáng, được trang trí cùng nến và giấy chứng nhận chào mừng người tham dự chương trình. Tôi không thường xuyên thấy đói nữa và áp dụng phương pháp 16:8 hầu hết mọi ngày. Ba tháng sau, ngay cả trong thời gian giãn cách và bị hạn chế tập thể dục, tôi vẫn mảnh mai. Tôi sẽ trở lại đây lần nữa? Chắc chắn rồi. Nhưng có lẽ câu hỏi lớn hơn là: Tại sao tôi nên làm vậy? Hãy chờ một năm nữa xem sao.

Spa “nặng đô”

Ngoài Buchinger Wilhelmi còn có vài địa điểm cùng những kỳ nghỉ “khắc nghiệt”

SHA, Tây Ban Nha

Kỳ lạ nhất tại SHA là chương trình “trao quyền nhận thức”. Sử dụng công nghệ EEG, video game phản hồi thần kinh và dùng điện kích thích các vùng trong não để tăng hiệu suất. Spa dùng liệu pháp Đông Tây kết hợp.

VivaMayr, Áo

Được coi là nguyên mẫu cho các khu nghỉ dưỡng sức khỏe ở châu Âu, VivaMayr tập trung vào việc phục hồi đường ruột, điều chỉnh sự cân bằng axit/bazơ trong cơ thể, từ đó tăng cường khả năng miễn dịch của cơ thể.

Bad Ragaz, Thụy Sĩ

Không hẳn là bệnh viện hay spa, đây là điểm đến cho mọi thứ từ rối loạn giấc ngủ, giảm cân tới các bài kiểm tra chuyên sâu các xét nghiệm tại chỗ, kiểm tra chức năng gan, thận, phổi và tuyến giáp, lượng đường và lipid máu.

We Care Spa, California

We Care cung cấp 20 phòng. Có chế độ ăn kiêng chất lỏng và giải độc phổ biến trong giới sao hạng A của Hollywood, những chương trình thanh lọc cơ thể nhẹ nhàng cùng các lớp học nấu ăn, yoga, thể dục để lấy lại dáng.

(Nội dung trên ấn phẩm Robb Report Vietnam số tháng 7&8 mang chủ đề “Health Or Wealth”)