Bình rót rượu siêu âm, nhiệt kế rượu hay thiết bị rót rượu không cần mở nút chai – danh sách các phụ kiện dành cho rượu ngày càng gia tăng nhanh chóng, bởi những người đam mê rượu trên toàn cầu đều đang tìm cách tốt hơn để thưởng thức loại rượu yêu thích của mình.
Nhưng James Molesworth, biên tập viên của tạp chí Wine Spectator lại cho rằng phần lớn những tiện ích đắt tiền là không cần thiết. “Bạn không cần gì khác ngoài một chai rót rượu đơn giản, dụng cụ mở nút chai và ly có chân”. Dù vậy, nếu muốn thể hiện đẳng cấp khi dùng rượu, bạn có thể chọn loại ly chất lượng với mức giá lên tới 100 USD/chiếc – lựa chọn phổ biến trong nhiều nhà hàng cao cấp hàng đầu thế giới.
“Điều này phản ánh chất lượng sống đã được nâng cao”, Molesworth nói. “Đó là một phần trong kỳ vọng, ở một đẳng cấp nhất định và chọn dùng bữa tại một nhà hàng 3 sao chẳng hạn, ai mà không muốn được phục vụ tận tình cùng một bộ đồ ăn ấn tượng”.
Cùng loại, khác ly uống
Ngoài tính thẩm mỹ, những chiếc ly được sản xuất bởi các thương hiệu thuỷ tinh xa xỉ – giống như Riedel (Áo) – còn sở hữu thiết kế có thể thay đổi hương vị của rượu. Kể từ năm 1958, Riedel đã phát triển loại ly có thiết kế đặt biệt được dùng để thưởng thức hơn 300 loại rượu vang và giống nho.
Ý tưởng ở đây là, nếu bạn đang có một chai rượu, chẳng hạn như vang đỏ Pinot Noir, nếu rót vào những ly hình dáng khác nhau, mùi vị của rượu sẽ thay đổi. Georg Riedel, ông chủ đời thứ 10 của doanh nghiệp gia đình này giải thích: “Các loại ly còn được xem là công cụ để làm cân bằng những mùi hương trong rượu vang – như trái cây, trung tính và nồng độ axit”.
“Kiến trúc” của một chiếc ly
Mỗi chiếc ly của Riedel tuân thủ đúng theo ba thông số thiết kế chính – kích thước, hình dạng và độ mở. Kích thước sẽ ảnh hưởng đến lượng không khí tiếp xúc với rượu, hình dạng xác định cách rượu chảy vào trong ly, còn đường kính vành quy định cách mà rượu được đưa vào miệng và chảy vào vòm họng. Những yếu tố này đều có tác động khác biệt vào hương vị rượu.
“Thuộc về chủng loại động vật có vú và bộ não, một cách tự nhiên, chúng ta thích ngọt. Cái gì càng ngọt ngào, chúng ta càng thích”, Riedel nói. “Ly, có thể làm nổi bật vị đắng và tính axit trong rượu vang, nhưng trái lại, nếu được thiết kế tối ưu, sẽ nâng tầm vị ngọt của rượu”.
Vậy, hình dáng ly thực sự quan trọng?
Trong khi nhiều người cho rằng hương vị là cảm nhận chủ quan, các nhà khoa học tại Viện vật liệu sinh học và kỹ thuật Tokyo lại có hướng nghiên cứu sâu hơn. Sử dụng một thiết bị hình ảnh gọi là Sniff-cam (Camera ngửi), Giáo sư Mitsubayashi và nhóm của ông đã vạch ra sự phân bố của ethanol (cồn) bốc hơi trên những kiểu ly khác nhau.
Khi rượu ấm lên, các phân tử di chuyển lên trên. Khu vực màu càng đỏ chứng tỏ cường độ của ethanol bay hơi càng cao. Trong thử nghiệm, ba loại ly – ly rượu tiêu chuẩn, ly thẳng và ly cocktail được sử dụng. Khi cùng một lượng rượu được rót vào từng ly, và kiểm tra ở nhiệt độ 13 độ C, hình ảnh cho thấy có một vành hình đường tròn xuất hiện ở mép ly chuyên dùng để uống rượu.
Mitsubayashi giải thích vành đường tròn đó cho phép người uống thưởng thức rượu mà không phải ngửi mùi cồn. Trong khi đó, ở 2 loại ly kia, mật độ các phân tử cồn bay hơi lên miệng ly dày đặc hơn rất nhiều. Báo cáo kết luận: “Hình dáng của ly rượu có một thiết kế rất tinh tế và hữu dụng cho việc nếm và thưởng thức hương vị của rượu”.
Không có phép màu
Vì thế, những ai đam mê rượu đều nên lấp đầy tủ của mình bằng những chiếc ly cao cấp?
Georg Riedel chia sẻ: “Chúng tôi không bao giờ nói ‘uống thế này là sai’. Rượu là thứ để thưởng thức”. Nhưng ông tin rằng, người uống rượu sẽ “thực sự bỏ lỡ một điều gì đó” nếu không thử rượu trong các loại ly khác nhau. “Tôi cho rằng tất cả mọi người nếu nếm rượu trong các loại ly hình dáng khác nhau sẽ tin rằng họ đang uống các loại rượu khác nhau. Và ta có thể chọn ra loại ly hợp với một loại rượu hơn các loại khác. Nhưng dĩ nhiên, chỉ chiếc ly thì không thể biến rượu dở thành rượu ngon. Không có phép màu nào ở đây cả”.
Ở chiều hướng ngược lại, James Molesworth thì cho rằng chưa có hãng nào sản xuất được loại ly rượu cao cấp đặc biệt nổi bật. “Nó có thể liên quan một chút đến khoa học, nhưng phần nhiều là cảm giác. Cảm giác về ly rượu, về chất pha lê hay độ mỏng của miệng ly… có thể tăng vị ngon. Mà dù đây chỉ là thứ ta tưởng tượng ra cũng không sao, bởi cái gì làm ta ngon miệng và thích thú, ta cứ dùng thôi”.